❝

Τρεις ιδέες για την επιθυμητή ισορροπία ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση: Σεβασμός στο φυσικό κεφάλαιο, μέτρα για το κλίμα, σχεδιασμός εκ των προτέρων.

Μαρία Δαμανάκη - Σύμβουλος για το Κλίμα και τη Θαλάσσια Πολιτική,
Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2010 – 2014)

Η Ημερίδα Climate Challenges ανέδειξε μια νέα οπτική σε 3 βασικούς πυλώνες – Τουρισμός, Πόλεις, Εκπαίδευση – στο πολυδιάστατο και επείγον θέμα της κλιματικής κρίσης. Βασικός στόχος ήταν η ενίσχυση της συζήτησης, της συνεργασίας, της συμμετοχής εταίρων από διαφορετικούς χώρους, καθώς και η ανάδειξη έργων μετάβασης που υλοποιούνται στην Ελλάδα.

Τάσεις της κοινωνίας των πολιτών για την Κλιματική Κρίση στην Ελλάδα και τον Κόσμο

Πανελλαδική Έρευνα της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης για την Τουριστική Συμπεριφορά και τη Βιωσιμότητα, από την METRON ANALYSIS

Ο Στράτος Φαναράς της METRON ANALYSIS, παρουσίασε τη νέα πανελλαδική έρευνα για την Τουριστική Συμπεριφορά και τη Βιωσιμότητα, που διενήργησε η εταιρία για λογαριασμό της ΕΕΠΦ. Η έρευνα υπογράμμισε τη διττή στάση των Ελλήνων: παρότι τα οικονομικά κριτήρια επηρεάζουν τις επιλογές τους, δείχνουν αυξημένη ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον και τις βιώσιμες πρακτικές. Η αναγνώριση των οικολογικών σημάτων, η ζήτηση για περισσότερη ενημέρωση και η προθυμία των νέων για υποστήριξη καταλυμάτων με περιβαλλοντική πιστοποίηση υποδηλώνουν τις προοπτικές για ανάπτυξη μιας περισσότερο περιβαλλοντικά υπεύθυνης τουριστικής, κουλτούρας στην Ελλάδα.

❝

Now is better than New and Time more important than Tech

Jon Foley – Περιβαλλοντολόγος

Στο σχολιασμό του ο Ν. Πέτρου κατέδειξε τις ελλείψεις στον κεντρικό σχεδιασμό και τη διοικητική αποτελεσματικότητα, παρά την ύπαρξη επιστημονικά εφικτών λύσεων. Αναφέρθηκε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα. Επισήμανε τις αντιφατικές πολιτικές, όπως οι επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα, που υπονομεύουν τις προσπάθειες για ενεργειακή μετάβαση και τόνισε τη σημασία των COP, παρά τις αδυναμίες τους, ως φόρουμ διαλόγου και πίεσης. Ολοκλήρωσε την τοποθέτησή του με έμφαση στην κρισιμότητα του χρόνου, επισημαίνοντας «Now is better than New and Time more important than Tech» και προέτρεψε στην επείγουσα κινητοποίηση όλων των μερών και των πολιτών.

Επιγραμματικά, τα σημαντικά σημεία της Ημερίδας CLIMATE CHALLENGES είναι:

Panel 1 – Το μέλλον του τουρισμού & των επιχειρήσεων στην Ελλάδα

Η Ελλάδα είναι μια από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, ωστόσο, η βιωσιμότητα του τουριστικού κλάδου της απαιτεί επαναπροσδιορισμό. Η διεθνής τάση για ταξίδια, τα νέα μοντέλα μετάβασης για τον τουριστικό κλάδο αλλά και οι καλές πρακτικές που μπορεί να υιοθετήσει η χώρα, είναι κρίσιμα για τη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος στον τομέα αυτό.

Εκτίμηση για το Μέλλον

Υπερτουρισμός vs Εναλλακτικός Τουρισμός: το ζήτημα του υπερτουρισμού στην Ελλάδα παρατηρείται σε συγκεκριμένες περιοχές και χρονικές περιόδους. Η προώθηση του οικοτουρισμού, του πολιτιστικού τουρισμού και του αγροτουρισμού μπορεί να μειώσει την πίεση στους δημοφιλείς προορισμούς και να προσφέρει πιο αυθεντικές εμπειρίες στους επισκέπτες.
Βιώσιμες Πρακτικές Ξενοδοχείων: Πολλές τουριστικές επιχειρήσεις υιοθετούν πρακτικές βιωσιμότητας, όπως η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η μείωση απορριμμάτων και η υποστήριξη τοπικών παραγωγών. Αναφέρθηκε η ανάγκη για μακρόχρονο σχεδιασμό καθώς και για την προώθηση της χώρας ως βιώσιμου προορισμού, με την εφαρμογή υποχρεωτικών πιστοποιήσεων βιωσιμότητας που είναι βασικό κριτήριο επιλογής για τους tour operators και τον ξένο τουρισμό.
Προγράμματα Πιστοποίησης: Η Ελλάδα μπορεί να επενδύσει σε προγράμματα πιστοποίησης βιωσιμότητας για τουριστικές επιχειρήσεις, ενθαρρύνοντας τη χρήση φιλικών και μετρήσιμων προς το περιβάλλον πρακτικών. Oι ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις φαίνεται να υστερούν συγκριτικά με άλλες ανταγωνιστικές χώρες, λόγω της απουσίας εξειδικευμένων τμημάτων, συγκεκριμένων ρόλων και καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού, παράγοντες που υποστηρίζουν τα συστήματα πιστοποίησης βιωσιμότητας στον Τουριστικό κλάδο.
Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση: Η εκπαίδευση των εργαζομένων αλλά και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον τομέα του τουρισμού σχετικά με τις βιώσιμες πρακτικές και η ευαισθητοποίηση των επισκεπτών για την προστασία του περιβάλλοντος είναι κρίσιμες. Υποστηρικτικό ρόλο έχουν οι διαδικασίες πιστοποίησης και τα επιμελητήρια.
Χρηματοδοτήσεις: Η ανάγκη για κοινωνική συνοχή καθιστά απαραίτητη τη συνεργασία μεταξύ τραπεζικού συστήματος, επιχειρήσεων και κοινωνίας των πολιτών. Αναφέρθηκε ότι οι Τράπεζες μπορούν, μέσω στοχευμένων χρηματοδοτήσεων που εμπεριέχουν μετρήσιμους δείκτες ESG, να βοηθήσουν τις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της βιωσιμότητας.
Στρατηγικές Marketing: Η προώθηση λιγότερο γνωστών προορισμών και η χρήση ψηφιακών πλατφορμών μπορεί να βοηθήσει στη διασπορά των τουριστικών ροών αλλά και στην ανάδειξη βιώσιμων καταλυμάτων, τοπικών προϊόντων και ευαισθητοποίησης του κοινού.

Η βιωσιμότητα στον ελληνικό τουρισμό είναι κρίσιμη για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου. Η τάση προς μια πιο βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη παγκοσμίως δημιουργεί ευκαιρίες για την Ελλάδα να διαφοροποιήσει το προϊόν της και να προσελκύσει τουρίστες που αναζητούν αυθεντικές και υπεύθυνες εμπειρίες. Εάν η χώρα επενδύσει σε βιώσιμες πρακτικές, υποδομές και στην εκπαίδευση για τη βιωσιμότητα, μπορεί να διασφαλίσει ότι ο τουριστικός τομέας θα παραμείνει δυναμικός και ανθεκτικός για τις επόμενες δεκαετίες.

Σχολιασμός: Στο σχολιασμό της η Μαρία Δαμανάκη, επισήμανε τη βαρύτητα του τουριστικού κλάδου στην οικονομία της χώρας, με προβληματισμό για την εξέλιξή της σε μονοπαραγωγική, και στους κινδύνους που αυτό εγκυμονεί. Εξήγησε ότι η επένδυση σε υποδομές και στο περιβαλλοντικό κεφάλαιο είναι οικονομικά επωφελής και μπορεί να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος. Τέλος, τόνισε την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού στην Ελλάδα και κάλεσε για αυστηρότερη τήρηση των νόμων και εφαρμογή των εξαγγελιών. Παρά τις προκλήσεις, εξέφρασε αισιοδοξία, αναγνωρίζοντας τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση των νεότερων γενεών και τη δυνατότητα αλλαγής μέσω της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Panel 2 - Γιατί χρειαζόμαστε δυναμικές πόλεις

Η ανάγκη για βιώσιμες και ανθεκτικές πόλεις στην Ελλάδα προκύπτει από μια σειρά προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα, όπως η κλιματική αλλαγή, η αστική εξάπλωση, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η κοινωνική ανισότητα και οι οικονομικές κρίσεις. Οι πόλεις αλλά και οι περιφέρειες είναι οι κύριοι κόμβοι, όπου αυτές οι προκλήσεις συγκλίνουν και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των πολιτών. Το θέμα απαιτεί εθνική πολιτική και διακομματική συναίνεση.

Εκτίμηση για το Μέλλον

Προγράμματα Αναγέννησης: Η αστική ανάπτυξη συχνά γίνεται εις βάρος του πρασίνου και της βιοποικιλότητας, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος. Παραδείγματα όπως η δράση «Ανάπλαση Πόλης» του Πράσινου Ταμείου και η υποψηφιότητα έξι ελληνικών πόλεων για κλιματικά ουδέτερες πόλεις είναι κάποια από τα βήματα για την επίτευξη βιώσιμου μέλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται προγράμματα αναγέννησης του δημόσιου χώρου, με στόχο τη δημιουργία χώρων πρασίνου και την ανάπλαση υποβαθμισμένων περιοχών.
Συνεχιζόμενη ανάπτυξη υποδομών που θα είναι ανθεκτικές σε κλιματικούς κινδύνους, όπως πλημμύρες και πυρκαγιές. Η αστική υποδομή συχνά δεν είναι σχεδιασμένη να αντεπεξέλθει σε αυτές τις προκλήσεις. Επίσης, η ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών και η ανάπτυξη βιώσιμων μεταφορών, όπως ποδηλατοδρόμων, μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από το αυτοκίνητο. Οι ανισότητες στην πρόσβαση σε υπηρεσίες και υποδομές είναι έντονες, με τις ευάλωτες ομάδες να πλήττονται περισσότερο.
Εξοικονόμηση Ενέργειας – αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μείωση των εκπομπών CO₂. Η εφαρμογή προτύπων ενεργειακής απόδοσης σε νέα κτίρια και η αναβάθμιση παλαιών κτιρίων συμβάλλει στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. Προγράμματα όπως το «Εξοικονομώ» δίνουν την ευκαιρία, εφόσον τηρείται η αποτελεσματικότητά τους σε σχέση με το στόχο.
Χωροταξικός σχεδιασμός – Στρατηγικές Πράσινης Πολεοδόμησης: Η ένταξη πράσινων χώρων, πάρκων και κήπων στον αστικό σχεδιασμό προάγει τη βιοποικιλότητα και βελτιώνει την ποιότητα του αέρα. Αναφορά έγινε στην ανάγκη γενικού χωροταξικού σχεδιασμού ενώ υπογραμμίστηκε η σημασία υιοθέτησης φυσικών λύσεων, όπως τα πάρκα βροχής, που βελτιώνουν την ανθεκτικότητα των πόλεων, και της ενίσχυσης των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για ακραία καιρικά φαινόμενα.
Ευαισθητοποίηση, Εκπαίδευση και Ενεργοποίηση: Η εκπαίδευση των πολιτών για βιώσιμες πρακτικές (ανακύκλωση, εξοικονόμηση νερού κ.λπ.) είναι κρίσιμη για να μετατρέψουμε την ευθύνη σε ευκαιρία και τη γνώση σε δράση.
Δημιουργία κοινότητας και κοινωνικής συνοχής μέσω συμμετοχικών διαδικασιών σχεδίασης, στρατηγικών συνεργασιών, ανάπτυξης και χρηματοδότησης. Η ενίσχυση καινοτόμων ιδεών και αποτελεσματικών πρωτοβουλιών μπορεί να φέρει ριζικές αλλαγές για τη βελτίωση της αστικής ζωής, στα πρότυπα ευρωπαϊκών πόλεων.

Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών θα εξαρτηθεί από τη συνεργασία μεταξύ κυβερνητικών φορέων, τοπικών κοινοτήτων και ιδιωτικών φορέων. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει πρότυπο βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας στην αστική ανάπτυξη, εφόσον αναγνωρίσει και αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα.

Panel 3 - Η σύμπραξη για την πράσινη εκπαίδευση

Η υποχρεωτική περιβαλλοντική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι επιτακτική ανάγκη λόγω των περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα, όπως η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση και η απώλεια βιοποικιλότητας. Η εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας γενιάς που θα είναι πιο ευαισθητοποιημένη και ενημερωμένη σχετικά με τις περιβαλλοντικές προκλήσεις. Η Σύμπραξη για την Πράσινη Εκπαίδευση της UNESCO, έχει στόχο την ενσωμάτωση της κλιματικής εκπαίδευσης σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα και την πιστοποίηση του 50% των σχολείων ως “πράσινων” μέχρι το 2030. Το Πρόγραμμα “Οικολογικά Σχολεία” του FEE, που υλοποιείται ήδη σε 99 χώρες και στην Ελλάδα από την ΕΕΠΦ, αναγνωρίζεται ως καίριο εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της UNESCO, καθώς πληροί το 90% των απαιτούμενων κριτηρίων.

Εκτίμηση για το μέλλον

Αυξημένη περιβαλλοντική συνείδηση: Με προτεραιότητα την ενεργοποίηση των υφιστάμενων δομών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, που περιλαμβάνουν 56 Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με υπεύθυνους σε κάθε νομό της χώρας, ώστε να ενισχυθεί η γνώση των δασκάλων και οι μαθητές να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να γίνουν ενεργοί πολίτες και υπεύθυνοι για το περιβάλλον.

Καλύτερη συνεργασία με την κοινότητα: Όλες οι σχολικές κοινότητες μπορούν να γίνουν κέντρα περιβαλλοντικής δράσης, προωθώντας συνεργασίες με τοπικούς φορείς και οργανώσεις. Υπάρχουν ήδη εξαιρετικά παραδείγματα πρότυπων βιώσιμων ιδρυμάτων.
Ανάπτυξη καινοτόμων προγραμμάτων: Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δράσεων που θα εμπλέκουν τους μαθητές ενεργά. Αποτελεί «χρυσή ευκαιρία» η σημερινή συγκυρία, χάρη σε πρωτοβουλίες όπως το Κλιματικό Σύμφωνο της Αθήνας και οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για ενεργειακή αναβάθμιση σχολείων.
Μακροχρόνια βιωσιμότητα: Η εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει τη βιωσιμότητα των περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών και δράσεων, διασφαλίζοντας ότι οι μελλοντικές γενιές θα είναι προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του περιβάλλοντος.

Συνεπώς, η υποχρεωτική περιβαλλοντική εκπαίδευση αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη βιωσιμότητα και την ευημερία των επόμενων γενεών στην Ελλάδα. Γι’ αυτό χρειάζονται εκπαιδευτικοί με την κατάλληλη κατάρτιση που θα συμβάλλουν στη διάδοση της ορθής επιστημονικής γνώσης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα, παραμένει η ανάγκη μιας ευρύτερης προσέγγισης για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, πέρα από το σχολείο, εμπλέκοντας θεσμούς, πόλεις, ΜΜΕ, κοινωνικά δίκτυα και οικογένειες. Επιπλέον, η σωστή περιβαλλοντική εκπαίδευση θα βοηθήσει στη διαμόρφωση περιβαλλοντικών πολιτικών που θα είναι δίκαιες και θα λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικές ανισότητες.

Πρόγραμμα Climate Challenges

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την ημερίδα “Climate Challenges” από το κανάλι YouTube της ΕΕΠΦ και σύντομα και στη βιβλιοθήκη BLOD.
Δείτε αναλυτικά τα αποτελέσματα της πανελλαδικής έρευνας εδώ.