Πολλοί τύποι μεσογειακών δασών είναι προσαρμοσμένοι στη φωτιά και έχουν μεγάλη δυνατότητα φυσικής αναγέννησης, όμως η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης των πυρκαγιών, της έντασής τους και της έκτασης των καμένων εκτάσεων, καθιστούν τις πυρκαγιές το πιο σημαντικό πρόβλημα για τα δασικά οικοσυστήματα.
Νίκος Γεωργιάδης - PhD, δασοπόνος περιβαλλοντολόγος,
επικεφαλής του Χερσαίου Προγράμματος του WWF Ελλάς
Η Ελλάδα διαθέτει σπάνια ποικιλία δασών, με περισσότερα από 7.800 είδη και υποείδη φυτών, από τα οποία το 13% είναι ενδημικά (2ος υψηλότερος ενδημισμός στην Ευρώπη) και τα 300 από αυτά θεωρούνται σπάνια και απειλούμενα.
Όπως αναφέρθηκε, στην Ελλάδα κάθε χρόνο εκδηλώνονται περίπου 1.500 δασικές πυρκαγιές και καίγονται κατά μέσο όρο 259.500 στρέμματα δασικών και γεωργικών εκτάσεων. Με την καύση της βλάστησης επέρχεται μια βίαιη διαφοροποίηση στο σύνολο των ισορροπιών της περιοχής. Κι αυτό συμβαίνει επειδή επηρεάζονται η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής, αλλά και οι φυσικές και χημικές ιδιότητες του εδάφους, η ποιότητα του νερού και του αέρα. Επιπλέον, επηρεάζονται οι εργασίες και τα εισοδήματα των κατοίκων, οι κοινωνικές τους δραστηριότητες, η πολιτιστική κληρονομιά και βεβαίως η ψυχική τους υγεία, κάτι πάρα πολύ σημαντικό που συχνά παραβλέπεται.
Περίπου το 1/3 της χώρας βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο ερημοποίησης, ο οποίος μεγιστοποιείται μετά από κάθε δασική πυρκαγιά.
Περνώντας στους τρόπους αποκατάστασης, σημειώθηκε πως πολλοί τύποι μεσογειακών δασών είναι προσαρμοσμένοι στη φωτιά και έχουν μεγάλη δυνατότητα φυσικής αναγέννησης, όμως η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης των πυρκαγιών, της έντασής τους και της έκτασης των καμένων εκτάσεων, καθιστούν τις πυρκαγιές το πιο σημαντικό πρόβλημα για τα δασικά οικοσυστήματα.
Η φυσική διαδικασία αναγέννησης των δασών μπορεί να ανακοπεί:
Τέλος, επισημάνθηκε πως είτε αποφασιστεί φυσική είτε ανθρωπογεννής αναδάσωση, είναι σημαντικό να ληφθούν τα παρακάτω μέτρα: άμεση κήρυξη της περιοχής ως αναδασωτέας, ρυθμίσεις βόσκησης και κυνηγίου, μελέτη αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων και εφαρμογή τους, μελέτη αναδάσωσης και εφαρμογή της αν χρειάζεται, αστυνόμευση για τυχόν αλλαγές στην χρήση γης και αποτροπή νέας πυρκαγιάς για τα επόμενα 20 έτη.
Είναι αναγκαίο οι πολίτες να έχουν ενεργό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.
Μιλτιάδης Αθανασίου - PhD, εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ.
Τι πρέπει να προσέχουμε για να μην ξεκινήσουμε μια δασική πυρκαγιά από αμέλεια; Παρουσιάσθηκε αναλυτικά η πρωτοβουλία της ΕΕΠΦ μετά τη μεγάλη πυρκαγιά των Κυθήρων το 2017. Στον πυρήνα της προσπάθειας αυτής ήταν η διάδραση με τους κατοίκους και η συνεισφορά τους στην αξιολόγηση των κινδύνων και στην ενημέρωση μαθητών, κατοίκων και φορέων για πρακτικές πρόληψης, μια κληρονομιά για το μέλλον.
Όπως αναφέρθηκε «Είναι σημαντικό σε ένα τέτοιο έργο να υπάρχει ταυτόχρονα επιστημονική ανάλυση, δουλειά στο πεδίο και ενημέρωση των πολιτών.»
Tο έργο «Πρόληψη Δασικών Πυρκαγιών – Η Αναγέννηση των Κυθήρων», που υλοποιήθηκε από την ΕΕΠΦ και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, έχει ενταχθεί από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δασών (EFI) στις έντεκα καλές πρακτικές για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών στη Μεσόγειο.
Μέσα από πολλαπλά παραδείγματα υλοποίησης του έργου, επισημάνθηκε η ανάγκη για ανθεκτικά, ασφαλή κτίρια, καθώς κάποιες φορές μπορεί να μην υπάρχει χρόνος για έγκαιρη, οργανωμένη και ασφαλή απομάκρυνση των κατοίκων. Ακόμη, αναφέρθηκε πως η φωτιά δεν είναι λιγότερο επικίνδυνη στη χαμηλή βλάστηση, καθώς σε θάμνους πιο χαμηλούς από ένα μέτρο η φωτιά μπορεί να εξαπλωθεί ξαφνικά και με εντυπωσιακά μεγάλη ταχύτητα.
Όσον αφορά τα μέτρα πρόληψης για την προστασία των πολιτών, σημειώθηκε πως η επιβολή οριζόντιων απαγορεύσεων πρόσβασης σε προστατευόμενες περιοχές, δάση, ακόμη και πάρκα, δεν είναι λύση καθώς δημιουργεί μεγάλο κοινωνικο- πολιτικό πρόβλημα. Κλείνοντας, υπογραμμίσθηκε ότι δεν ανήκουν όλες οι περιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στην ακραία κατηγορία και χρειάζεται ψυχραιμία, αντικειμενικότητα, επιστημονική τεκμηρίωση και συνεργασία για την αξιολόγηση και την επαρκή αντιμετώπισή τους.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε όλες τις ομιλίες του ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ LAB στο:
